توضیحاتی درباره عارضه پارگی رباط صلیبی در ورزشکاران

یکی از اعضای هیات علمی دانشگاه تهران با بیان این‌که رباط صلیبی سه نقش عمده را در مفاصل ایفا می‎کند، گفت: پارگی رباط صلیبی به نوعی جزو اولین آسیب‌ها در فوتبال به شمار می‎آید.

به گزارش پایگاه خبری ورزش ماهشهر فواد صیدی در گفت​وگو با خبرنگار ورزشی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه خوزستان، اظهار كرد: رباط صلیبی نقش​های مختلفی را در مفاصل ایفا می​كند كه یكی از نقش​های آن ایجاد محدودیت حركتی است‎؛ به این معنی که اجازه نمی​دهد مفصل از یك حد خاص بیشتر حركت كند. رباط صلیبی همچنین جهت مفصل را هم شكل می‎دهد و باعث جهت دادن به حرکت مفصل می‎شود. در واقع باید گفت رباط صلیبی هم جهت مفاصل را شكل می​دهد و هم برابر حركت بیش از حد مفاصل مقاومت می​كند و نمی​گذارد مفصل از یك حد خاص بیشتر حركت كند.

وی با اشاره به نقش انتهایی رباط صلیبی، ادامه داد: نقش انتهایی رباط صلیبی، نقش حسی است به این معنی كه هر اتفاقی كه رخ دهد و مفصل دچار استرس شود، رباط صلیبی این استرس را دریافت و بلافاصله آن را به مراكز عصبی گزارش می​كند و آن جا با پیامی كه صادر می​شود، عضلات را به كمك مفصل فرا می​خواند و مفصل را از آسیب حفظ می​كند. بنابراین می​توان گفت رباط صلیبی سه نقش خیلی اساسی را ایفا می​كند.

این عضو هیات علمی دانشگاه تهران بیان كرد: در زانو رباط​های متعددی وجود دارند كه در اطراف و درون زانو هستند. از رباط​های مهمی كه در درون زانو هستند؛ رباط​های صلیبی یا متقاطع‌اند كه بین استخوان​های درشت نی و ران قرار گرفته‌اند. این رباط​ها به گونه​ای شكل و قرار گرفته​اند كه به شكل متقاطع یا صلیب هستند و به دو نوع تقسیم می​شوند؛ رباط صلیبی قدامی و رباط صلیبی خلفی كه منشا نام‌گذاری آن‌ها نیز بر اساس محل چسبندگی آن‎ها روی درشت نی است.

وی ادامه داد: رباط صلیبی قدامی از قسمت جلوی استخوان درشت نی رو به بالا، عقب و خارج، روی استخوان ران می​نشیند و این در حالی است كه رباط صلیبی خلفی از عقب درشت نی به سمت بالا و جلو می​آید؛ به‎طوری که وقتی این دو رباط را از نمایی نگاه كنیم به شكل صلیب یا ضربدر به نظر می​آیند.

صیدی با اشاره به نقش این رباط​ها، خاطرنشان‌كرد: رباط صلیبی قدامی، از حركت بیش از حد ساق (درشت نی) نسبت به ران به سمت جلو جلوگیری می​كند؛ به این معنی كه اگر ساق فرد نسبت به ران از یك حد خاصی بیشتر به جلو حركت كند، این رباط​ها از آن جلوگیری می​كنند و اجازه حركت بیش از حد به آن‌ها نمی​دهند. بنابراین اگر رباط دچار پارگی و آسیب شود، ساق اجازه حركت بیش از حد به سمت جلو را پیدا می​كند و باعث آسیب بیشتر زانو می​شود.

وی تهران تصریح كرد: بنابراین باید گفت رباط صلیبی قدامی از حركت بیش از حد ساق نسبت به ران به سمت جلو و یا عقب ممانعت می​كند و رباط صلیبی خلفی از حرکت بیش از حد ران نسبت به ساق نسبت به جلو و عقب جلوگیری می‎کند.

این مدرس دانشگاه در خصوص این‌كه ورزشكاران چگونه می​توانند از پارگی رباط صلیبی جلوگیری كنند، عنوان كرد: رباط​های صلیبی در وضعیت​های مختلفی دچار آسیب و استرس می​شوند. رباط​های قدامی عمدتا در وضعیت​هایی كه زانو بیش از حد باز می​شود -مانند فرودهایی كه بسكتبالیست​ها با یك پا دارند- امكان آسیب و پارگی در آن‌ها وجود دارد. برعكس، رباط​های صلیبی خلفی در زمان​هایی كه زانو بیش از حد خم می​شود -مانند زمان​هایی كه وزنه​برداران در حركت دو ضرب وزنه را روی سینه می​برند- امكان پاركی آن‌ها به حداكثر می​رسد.

وی خاطرنشان‌كرد: هر دوی این رباط​‌ها به ویژه رباط صلیبی قدامی بیشترین مكانیزم پارگی آن‌ها زمانی است كه زانو خم می​شود و ساق نسبت به ران چرخش می​كند. عمدتا وضعیت​هایی كه فرد در هنگام پایین رفتن از پله دارد و یا در زمانی كه فرد پرش و فرود انجام می​دهد، چنانچه زانوها كمی به هم در هنگام فرود نزدیك شوند و ران چرخش داخلی پیدا كند، امكان آسیب دیدگی​های ACL (رباط صلیبی قدامی) وجود دارد.

صیدی گفت: در خانم​ها به دلیل این‌كه پهنای لگن آن‌ها از آقایان بیشتر است، سر استخوان​های ران از بالا از هم دور می​شوند و زانوها كمی به هم نزدیك می​شوند. بنابراین ریسك بروز آسیب ACL در ورزشكاران خانم به مراتب بیشتر است.

وی در پاسخ به این سوال كه ریسك بروز این آسیب در چه ورزش​هایی بیشتر است، اظهار كرد: این مساله دو حالت دارد؛ تماسی و غیرتماسی. به عنوان مثال بعضا تكلی در فوتبال زده می​شود و ممكن است ضربه مستقیم به خود ناحیه مفصل زانو یا به مچ پا برخورد كند كه این ممكن است باعث ایجاد فشار به زانو و در نتیجه پارگی رباط شود كه در این حالت گفته می​شود پارگی رباط، تماسی بوده است.

ادامه داد: نوع دیگر پارگی رباط، غیرتماسی است و فرد حین دویدن، پریدن و فرود آمدن بدون آن كه با كسی تماس داشته باشد دچار پارگی ACL می​شود كه درصد بسیاری از پارگی​ها نیز غیرتماسی هستند. شیوع این آسیب در فوتبال بسیار است؛ زیرا مكانیزم تماسی و غیرتماسی فوتبال به گونه‌ای است كه احتمال پارگی ACL افزایش پیدا می​كند و می​توان گفت جزو اولین آسیب​ها در فوتبال به شمار می‎آید.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران در ادامه در خصوص رسیدگی درست به این آسیب، گفت: بحث رسیدگی به این آسیب در كشور ما با كشورهای دیگر متفاوت است. در كشورهای پیشرفته در مواردی که رباط​ها درجه پارگی زیاد داشته باشند، چنانچه ثبات مفصلی دچار تغییر نشده باشد، سعی می​شود تا حد امكان کار به جراحی كشیده نشود چرا كه وقتی بافتی به واسطه جراحی جایگزین می​شود، آن بافت جایگزین، دیگر عملا گیرنده​های حسی قبلی را ندارد. بنابراین چنانچه بتوان تا حد امكان رباط را حفظ كرد، بسیار مفیدتر و بهتر خواهد بود و اولویت هم باید با این مورد باشد.

وی افزود: بنابراین چنانچه ورزشكار دچار بی​ثباتی مفصل نشده باشد، بهترین راه جراحی نكردن است كه البته این امر باید با نظر متخصص جراحی ارتوپدی باشد. در خارج از كشور چنانچه فرد دچار بی​ثباتی مفصل نشده باشد، او را عمل نمی​كنند، از طرفی فرد ‎آسیب​دیده به یك توانبخشی خوب نیز نیاز دارد.

صیدی با بیان این‌كه آسیب​های رباط صلیبی در رده​های سنی مختلف بر حسب سطح رقابت​ها متفاوت است، تاكید كرد: این آسیب در میان جوانان و نوجوانان شیوع زیادی دارد و علاوه بر آن در سطوح بالای حرفه​ای نیز شیوع بسیار دارد.

وی در پایان خاطرنشان‌كرد: به طور كلی دو دسته عامل خطر وجود دارد كه سن یكی از آن‌ها است. از سن حدود 25 سال به بعد به صورت تدریجی تخریب رباط در انسان صورت می​گیرد. بنابراین میزان بروز آسیب​ها از این سن به بعد به شدت افزایش می​یابد. بنابراین سن یكی از فاكتورها است و جنس نیز فاكتور دیگری محسوب می‎شود كه همان‎گونه كه گفته شد ورزشكاران خانم بیشتر در معرض این آسیب هستند.